Witraż Mordechaja Ardona w Muzeum Miejskim

20 października 2016 roku w tuchowskim Muzeum Miejskim miało miejsce odsłonięcie reprodukcji monumentalnego tryptyku autorstwa urodzonego w Tuchowie Mordechaja Ardona pt. „Izajasza wizja wiecznego pokoju”, zwanego też „Oknami Ardona”, którego w obecności goszczącej w naszym mieście delegacji z partnerskiego miasta Illingen oraz członków Polsko-Niemieckiego Kręgu Przyjaciół Tuchów-Illingen i Towarzystwa Miłośników Tuchowa dokonali burmistrz Tuchowa Adam Drogoś oraz wiceburmistrz Illingen, Frank Schuppener.

fot. Michał Kulikowski

Urodzony w Tuchowie artysta w 1984 roku podarował Jerozolimie arcydzieło sztuki witrażowej uznając, że w ten sposób spłaca dług za 50 lat mieszkania w tym mieście (od 1933 roku). Okna Ardona (17m x 6,5m) powstawały przez trzy lata we Francji. Podczas transportu jedna ze skrzyń spadła z żurawia, ale na szczęście dzieło nie zostało uszkodzone. W Bibliotece Uniwersyteckiej i Narodowej w Jerozolimie monument ma odporny na fale uderzeniowe szkielet i jest podziwiany ze względu na ekumeniczny charakter, syntetyczność przekazu a także wyjątkowość użytego szkła.

fot. Hanan Cohen

W dziele dostrzegamy związki z Tuchowem:
Nasycone kolory: rubinowy w panelu centralnym oraz szafirowy w panelu lewym przywołują kamienie, które Ardon, będąc małym chłopcem zobaczył na biurku swego ojca, zegarmistrza. Barwy rubinów, szafirów, szmaragdów wywarły na nim ogromne wrażenie. To wtedy narodziła się jego fascynacja kolorami.
W lewym panelu wśród kilku języków odnajdziemy też nasz ojczysty – artysta był poliglotą i nie zapomniał języka polskiego.
W środkowym panelu znajdują się elementy chrześcijańskie i judaistyczne – Ardon pochodził z chasydzkiej rodziny, ale jako młodzieniec pobierał nauki w tuchowskim klasztorze, co spowodowało, że przez całe życie jednakowo szanował obie religie.

Lewy panel – zawiera realizację przepowiedni. Wielu ludzi może przyjść i powiedzieć: „Chodźcie, wstąpmy na Górę Pańską do świątyni Boga Jakubowego!”. Wers jest przedstawiony w kilku językach splecionych ze sobą, które w otoczeniu gwiazd i ciał niebieskich zmierzają do szafirowego nieba. Odkupienie zestawione z ogromem kosmosu podkreśla wielkość i uniwersalność tego wersu.

Środkowy panel – część przepowiedni znajduje się w dolnym fragmencie. Słowa pochodzące z „Zapisów z Morza Martwego” (Rękopisy z Qumran) są „wtopione” w ściany budynków Jerozolimy – miasta ważnego dla odkupienia wiernych, ale też dla artysty. Oznaczają one, że życie mieszkańców nierozerwalnie złączone jest z ich sferą duchową. Kolor użyty przez Ardona nie jest standardowym w palecie szkieł witrażowych – powstał z wielkim trudem, aby spełnić wymogi artysty.

Prawy panel – narzędzia wojny i zniszczenia są rozrzucone po ziemi. Ustępują miejsca narzędziom rolniczym i życiu. Broń jest współczesna, co symbolizuje ważność odkupienia na przestrzeni wszystkich czasów.

Stanie się na końcu czasów,
że góra świątyni Pańskiej
stanie mocno na wierzchu gór
i wystrzeli ponad pagórki.
Wszystkie narody do niej popłyną,
trzy mnogie ludy pójdą i rzekną:
„Chodźcie, wstąpmy na Górę Pańską
do świątyni Boga Jakubowego!
Niech nas nauczy dróg swoich,
byśmy kroczyli Jego ścieżkami.
Bo Prawo wyjdzie z Syjonu
i słowo Pańskie – z Jeruzalem”.
On będzie rozjemcą pomiędzy ludami
i wyda wyroki dla licznych narodów.
Wtedy swe miecze przekują na lemiesze,
a swoje włócznie na sierpy.
Naród przeciw narodowi nie podniesie miecza,
nie będą się więcej zaprawiać do wojny.
Chodźcie, domu Jakuba,
postępujmy w światłości Pańskiej!

fot. Michał Kulikowski

Tuchowska reprodukcja ma wymiary 255cm x 97,5cm. Została wydrukowana na przezroczystym podłożu dającym efekt witrażu, na podstawie zdjęcia wykonanego do katalogu wystawy pt. „Chrześcijańska i żydowska sztuka na przestrzeni wieków”, którą prezentowało Muzeum Izraelskie. Autorem zdjęcia jest Hanan Cohen.

Opracowanie: Elżbieta Moździerz