II Sympozjum Historyczne w Burzynie

3 czerwca 2017r. w kaplicy Zgromadzenia Sług Jezusa w Burzynie odbyło się II Sympozjum Historyczne. Idea spotkań historycznych zapoczątkowana w ubiegłym roku, znalazła swoją kontynuację. Dzięki przychylności burmistrza Tuchowa Adama Drogosia, zaangażowaniu Anny Marii Karcińskiej – dyrektora Zespołu Szkół w Burzynie oraz przewodniczącego Rady Rodziców przy Zespole Szkół w Burzynie Tomasza Dudka, wzgórze burzyńskie mogło ponownie gościć miłośników historii oraz ludzi związanych z przeszłością tego miejsca.

Spotkanie zaszczycili swoją obecnością m.in. Maria Gul z domu Weydlich, Mariola Wilk, Krystyna Płońska, Mieczysław Wewiórski – świadkowie historii, starosta tarnowski Zbigniew Karciński, ks. prałat Jan Czaja – były proboszcz parafii w Burzynie, oo. Kazimierz Plebanek i Kazimierz Pelczarski, dr Aleksandra Arndt z Instytutu Filologii Klasycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Józef Lewicki starszy wizytator tarnowskiej delegatury Kuratorium Oświaty w Krakowie i wielu innych znakomitych gości.

W programie sympozjum znalazły się wykłady tematycznie związane z Burzynem i Stowarzyszeniem Eleusis oraz harcerstwem polskim w Polsce powojennej.
Jako pierwsza wystąpiła dr Teresa Podgórska z Uniwersytetu Warmińsko – Mazurskiego w Olsztynie z wykładem: „Zmiany w Stowarzyszeniu Eleusis w okresie międzywojennym”. Pani Teresa rozpoczęła swoje wystąpienie od słów, w których wyraziła swoją wielką radość z powodu obecności wśród sympatyków elsów, być może kiedyś przyszłych badaczy elsów oraz pasjonatów historii regionalnej bardzo intensywnie i ciekawie rozwijającej się obecnie w Polsce. Wykład pani doktor był swoistą kontynuacją wykładu ubiegłorocznego, który można znaleźć w zeszycie wydanym po pierwszym sympozjum i dotyczył przede wszystkim podstawowych zmian w organizacji związku elsów wynikających z trudnej sytuacji historycznej (wybuch I wojny światowej i zmiany w dwudziestoleciu międzywojennym). Przeobrażenia w związku wynikały przede wszystkim z tych właśnie zmian historycznych, to historia wytyczała drogi członków, wpływała na przyjmowane postawy, które niewątpliwie musiały ulec zmianie po odzyskaniu niepodległości w 1918r. Zmiany nastąpiły także w samym nazewnictwie, np. słowo „els” nie oznaczało już „ten, co sam wolny, może lud wyzwalać” ale „els” z łacińskiego „Kościół najwyższym prawem”, co łączyło się nie tylko z postawą religijną, ale także patriotyczną. Prelegentka przedstawiła także niezwykle ciekawą historię dotyczącą powstania osady elsów w Burzynie (zakup ziemi pod budowę osady nastąpił w roku 1928). Tutaj bardzo wielu elsów przebywało w czasie II wojny światowej. Byli to przedstawiciele polskiej inteligencji, którzy zapisali się znakomicie w kartach historii naszego kraju.

Kolejnym prelegentem był dr Paweł Juśko, który przedstawił wykład: „Przetrącony kręgosłup czyli indoktrynacja ideologiczna i zmiany organizacyjne w harcerstwie polskim w latach 1945 – 1956”. W swoim wystąpieniu skupił się na zmianach w harcerstwie polskim w okresie tzw. stalinizmu. Tytuł wykładu doskonale oddaje jego treść. W sposób symboliczny pokazuje, że jeśli chodzi o harcerstwo można mówić o przetrąceniu kręgosłupa moralnego i ideowego, którego dokonały władze komunistyczne po II wojnie światowej. Tym kręgosłupem byli także ludzie, szczególnie kadra instruktorska ze wspaniałymi tradycjami przedwojennymi, która systematycznie była usuwana z szeregów harcerstwa. Odgórnie narzucona ideologia i kształt organizacyjny doprowadziły do szybkich i całkowitych zmian. Tak więc już w latach 50. harcerstwo było organizacją powszechną, kształcącą młodych ludzi do służby Polsce Ludowej.

Część poświęconą wykładom zamykało wystąpienie Józefa Kozioła, który zaprezentował wybrane sylwetki Stowarzyszenia Eleusis. Były to szczególnie trzy postacie: prof. dr. Jana Dobrowolskiego – organizatora tajnego nauczania w Elsowie, inż. arch. Eweliny Gierczyńskiej – autorki projektu budynku filareckiego w Burzynie oraz prof. dr. Józefa Kostrzewskiego – wybitnego archeologa, który występował pod nazwiskiem Edmund Bogdajewicz. Pan Józef Kozioł we właściwy sobie sposób, sprytnie łącząc to, co ważne i poważne z tym, co można potraktować jako żartobliwą anegdotę, zaproponował wędrówkę historyczną, aby pokazać wzajemne relacje mieszkańców Burzyna i okolic z elsami przebywającymi tutejszej osadzie, reprezentujących przecież polską elitę intelektualną. Przywołał m.in. zapiski prof. Kostrzewskiego dotyczące „uroków” życia i ciężkiej pracy fizycznej, której zakosztowali elsowie.

W dalszej części głos zabrała Maria Gul z domu Weydlich, która ze wzruszeniem wspominała trudne czasy wojny i okres pobytu w Burzynie i Tuchowie. To wyjątkowe świadectwo pięknych postaw ludzi tamtych czasów, ich heroizmu i poświęcenia. Myślę, że wypowiedź pani Marii była znakomitą lekcją historii dla wszystkich słuchaczy, szczególnie dla młodzieży obecnej na sympozjum.
Głos zabrał także pan Józef Lewicki, który wystąpił z inicjatywą sympozjum historycznego w Burzynie. Pan Józef jest również wielkim miłośnikiem historii tego regionu. Zaproponował inicjatywę powstania słownika biograficznego sławnych mieszkańców Tuchowa, kierując się słowami Jana Lechonia, który mówił, że „nie ma na świecie cenniejszej rzeczy, jak dobrze zaczyniona kartka papieru”, to jedyny sposób, aby to, co cenne, ocalić od zapomnienia, „zachować czyny sławnych mężów”.

Spotkanie zakończyło się koncertem uczniów Szkoły Muzycznej I stopnia w Tuchowie, który został poprowadzony przez dyrektora szkoły dra Jana M. Gładysza. Wystąpili młodzi uczniowie szkoły pochodzący z Burzyna wspaniale wpisując się w rodzącą się kulturę, tradycję i historię tego regionu.
Podczas sympozjum goście mogli zobaczyć także ciekawą wystawę pamiątek i dokumentów tematycznie związanych z wykładami, przygotowaną przez nauczycieli Zespołu Szkół w Burzynie.
Drugie Sympozjum Historyczne w Burzynie przeszło do historii. Miejmy nadzieję, że organizatorom nie zabraknie sił i determinacji do tego, aby spotkać się w Burzynie za rok.

Ewa Ustjanowska